آیا کودکی دارید که دروغ می‌گوید و این دروغ‌ها هم در خانه و هم در مدرسه و یا مهد است و باعث شده شما از دروغ‌های او خسته شوید و یا آن‌که از گلایه‌ي معلمش به خاطر این دروغ‌ها شرمنده شده‌اید؟
شاید کودکی دارید که تکالیف مدرسه‌ي خود را با بی‌میلی انجام می‌دهد و همیشه برای انجام تکالیفش به جایزه‌ها و تنبیه‌ها و تهدیدها روي آورده‌اید و شما هم به چه کنم چه کنم افتاده‌اید؟
شاید جزء آن دسته از والدینی باشید که کودکی یا نوجوانی دارد که نمی‌توانید با او بر سر موضوعی کنار بیایید و بارها بحث کرده اید اما در نهایت فرزندتان با بی‌اعتنایی حرف خود را عملی می‌کند؟
قبل از ادامه باید توضیح دهم که کلمه‌ي «اختلال» در روان‌شناسی به معنی بیماری است. اختلال یعنی اینکه در مسیر درست زندگی یک انسان خلل یا نقصی به وجود آمده است. حال توضیحی در مورد بیش فعالی می‌دهم.
«بیش‌فعالی» نام اختلال یا یک بیماری روانی دوران کودکی است که در واقع نام کامل آن «بیش فعالی کم‌توجهی» است و ترجمه‌ي کلمه‌ي Attention deficit hyperactivity disorder است که این به زبان خودمانی یعنی آن که کودک نه فقط فعالیتش زیاد است که حواس پرت و سربه‌هوا نیز هست. به‌طور کلی این اختلال در پسرها بیشتر شایع است و در بین سایر بیماری‌های روانی دوران کودکی از همه شایع‌تر است به طوری‌که گاهی آمار می‌دهند از هر صد کودک مدرسه‌رو، حدود 9 کودک علائم بیش‌فعالی را دارند و اگر عمومی‌تر بگویم در یک مدرسه‌ي پسرانه به احتمال زیاد 4 کودک دچار این بیماری خواهند بود. اگرچه از نام این اختلال می‌شود فهمید که بچه فعالیت و تحرک زیادی دارد ولی هر بچه‌ای که پُرجنب‌وجوش باشد بیش‌فعال نیست. من والدین زیادی را دیده‌ام که با نگرانی از من درباره‌ي دختر یا پسرشان پرسیده‌اند که زیاد تحرک دارد و مدام شیطنت می‌کند. اگرچه بیش فعال یعنی اینکه فعالیت بیش از حد دارد. ولی تعیین همین «حد و حدود» فعالیت و تحرک یک کودک کار ساده‌ای نیست.
پس اگر کودک‌تان کودک پُرجنب‌وجوشی است و شما را نگران کرده است اولین قدم این است که اوضاع تحصیلی و انضباطی بچه‌تان را از مدرسه که خانه‌ي دوم اوست بپرسید. حتا می‌توانید ارتباطش را با هم‌کلاسی‌ها و سایر دانش‌آموزان مدرسه سؤال کنید و بدانید که مدرسه دومین جایی است که بچه‌تان بیش‌ترین زمان ممکن را در آن‌جاست. اولیاي مدرسه، اطلاعات زیادی درباره‌ي فرزندتان دارند که شما ممکن است بی‌خبر باشید. پس اولین قدم در تشخیص بیش‌فعالی و یا هر اختلال دیگری نیازمند این است که بدانیم فرزندمان در جاهای دیگر بیرون از خانه چه رفتاری دارد اما موضوع این است که چه سؤالی را باید از اولیاي مدرسه بپرسیم و چه رفتارهایی را زنگ خطری برای این اختلال بدانیم. با اطلاعاتی که به شما خواهم داد، خودتان قادر خواهید بود در مسیر یک روان‌شناس گام بردارید و خانواده‌ي خود و حتا دیگران را از چنین اختلالی در کودک‌شان یاری دهید.گام اول را به خاطر بسپارید: کودک بیش فعال حتماً باید دچار مشکل تحصیلی یا انضباطی و یا رابطه‌ي اجتماعی ناقص باشد در غیراین‌صورت بیش فعال نیست.
علائم بیش‌فعالی
نداشتن آرام و قرار و تمرکز، پُرجنب‌وجوش بودن و به قول معروف از ديوار راست بالارفتن از جمله‌مشخصه‌هاي يک دانش‌آموز بيش‌فعال است. دانش‌آموزي که ناخواسته با داشتن اين اختلال، از فعاليت بيش از حدي برخوردار است اغلب از سوي ديگران به‌ويژه خانواده و معلم خود سرزنش و تحقير مي‌شود و از طرف ديگر با بازي‌گوشي و شيطنت بسيار همه را عاصي مي‌کند در اين ميان مهم‌ترين عاملي که مي‌تواند ياري‌دهنده‌ي دانش‌آموزان بيش فعال باشد، اطلاع‌رساني صحيح و مداخله به موقع براي برطرف‌کردن اين نقيصه است؛ مشکلي که اگر به رفع آن توجه نشود، صدمه‌ي جبران‌ناپذيري بر دانش‌آموز بيش‌فعال وارد خواهد کرد. با اين حال چهار نشانه‌ي اصلي در افراد دچار اين اختلال به طور مشترك وجود دارد:
- اين كودكان نمي‌توانند حتا براي مدت كوتاهي، بدون حركت در يك جا بمانند. حتا در شرايطي كه آن‌ها را مجبور به اين كار كنند، مدام در جاي خود تكان مي‌خورند و با وسيله‌اي (دسته‌هاي صندلي يا ريشه‌هاي فرش) بازي مي‌كنند. گاهي سر جاي خود نيم‌خيز مي‌شوند، مي‌ايستند و آرام و قرار ندارند.
-به طور معمول آستانه‌ي توجه در اين كودكان پايين است. يعني وقتي مشغول كاري هستند، هر صدا و علامتي از اطراف مي‌تواند توجه آن‌ها را به سوي خود جلب كند. در واقع كودكان بيش‌فعال هميشه گوش به زنگ وقايع جانبي هستند.
-تمركز در كودكان بيش‌فعال ضعيف است. اين نشانه كه در اصل مربوط به آستانه‌ي تحريك پايين در آن‌هاست، باعث مي‌شود كودك نتواند ذهن خود را به موضوع هايي كه نياز به تمركز دارند، معطوف كند.
-كودكان مبتلا به بيش‌فعالي معمولاً كودكان پرخطري هستند. اين كودكان از فعاليت‌هاي پرخطر ترسي ندارند و معمولاً آن را به راحتي انجام مي‌دهند. مثلاً بارها ديده شده كه بدون ترس از افتادن، بدن خود را تا نيمه از پنجره‌ي ساختمان بيرون مي‌برند يا به راحتي و بدون ترس طبيعي‌اي كه كودكان از وسايل برنده مثل چاقو دارند، با اين وسايل كار مي‌كنند.
نشانه‌هاي رفتاري:
انجمن روان‌پزشكي آمريكا ۱۴ ويژگي را به‌عنوان نشانه‌هاي اختلال بيش‌فعالي برشمرده است. حداقل بايد هشت مورد از اين ويژگي‌ها به مدت حداقل شش‌ماه در كودك مشاهده شود تا به طور قطعي وجود اختلال مذكور مورد تأييد قرار گيرد.
*تكان خوردن در سرجا و در اغلب موارد بازي با دست و پا
*بي‌تابي‌كردن و بي‌قراري در مواجهه با محرك‌هاي بيروني
*پاسخ‌گويي به سؤالات، قبل از كامل‌شدن آن‌ها
* عدم رعايت نوبت در جريان بازي، يا موقعيت‌هاي گروهي
*به پايان نرساندن كارهاي خواسته شده و پيروي نكردن از دستورالعمل
*وجه نكردن به درست انجام دادن تكاليف و بازي
*ناتمام رهاكردن يك فعاليت و پرداختن به فعاليت ديگر
*نداشتن آرامش هنگام بازي در اكثر اوقات
*صحبت كردن بيش از اندازه
*قطع صحبت يا فعاليت ديگران در اغلب موارد
*گوش نكردن به صحبت‌هاي ديگران
*گم كردن وسايل و ملزومات مورد استفاده در مدرسه
*پرداختن به امور فيزيكي خطرناك بدون در نظر گرفتن عواقب آن
علت‌هاي عمده‌ي ايجاد اختلال بيش‌فعالي و نقص توجه:
علت‌هاي ايجاد اختلال بيش فعالي و كم‌توجهي هنوز به‌طور قطعي مشخص نيست اما عوامل ژنتيك، عوامل عصب‌شناختي و عصبي ـ شيميايي، سم‌هاي محيطي، عوامل مربوط به تغذيه، عوامل روان‌شناختي (تعامل طبيعت ـ تربيت) و نوع رفتار والدين از جمله علل احتمالي اين اختلال است.
روش‌هاي درمان:
اگرچه در حال حاضر درمان قطعي براي اين اختلال مذكور مشخص نشده اما مي‌توان با مراجعه به تيم‌هاي روان‌پزشكان و روان‌شناسان كه با بهره‌مندي از روش‌هاي دارودرماني، رفتاردرماني و اصلاح شناختي رفتاري به بهبود رفتارهاي اجتماعي، تحصيلي و روابط خانوادگي كودك و نوجوان مي‌پردازند كمك شايان توجهي به ارتقاي مهارت‌هاي زندگي آنان كرد.
براي درمان اين مشکل، اوليا و معلمان بايد درباره‌ي چگونگي رفتار با اين گروه از دانش‌آموزان اطلاعات کافي داشته باشند. ضمن اين‌که ممکن است کودک تحت دارودرماني يا روان‌درماني قرار گيرد. معلمان بايد با شناسايي به‌موقع دانش‌آموزان بيش‌فعال آن‌ها را به مشاوران مدارس يا هسته‌هاي مشاوره ارجاع دهند تا تحت درمان قرار گيرند. اگر بيش‌فعالي در سنين بالاتر درمان نشود ممکن است فعاليت بيش از حد فرد کاهش يابد اما نقص تمرکز هم‌چنان تداوم داشته باشد. دانش‌آموزان بيش‌فعال به علت نداشتن دقت لازم دچار افت تحصيلي مي‌شوند. معلمان بايد با اين دانش‌آموزان مهربان و صبور باشند، آن‌ها را به رسميت بشناسند، در فعاليت‌هاي مشارکتي آن‌ها را نيز شرکت دهند و براي انتقال مطالب درسي از وسايل کمک آموزشي و بازي استفاده کنند. ارائه‌ي تکاليف کمتر به دانش‌آموزان بيش‌فعال ضروري مي‌باشد و توضيح مطالب درسي به آن‌ها بايد شفاف‌تر و گام به گام ارائه شود ضمن اين‌که تعامل اولياي دانش‌آموزان بيش‌فعال با مدرسه به پيش‌رفت تحصيلي آن‌ها کمک مي‌کند. خانواده‌ي دانش‌آموز بيش‌فعال بايد با وي با مهرباني رفتار کنند و از مقايسه و سرزنش کردن فرزند خود به‌طور جدي خودداري کنند و با مراجعه به مشاور يا پزشک در صورت نياز راه‌کار مناسبي براي درمان اين اختلال به کار بگيرند. انجام فعاليت‌هاي ورزشي به ويژه شنا، دوچرخه‌سواري و دويدن براي دانش‌آموزان بيش‌فعال بسيار مؤثر مي‌باشد و خوردن مواد غذايي حاوي امگا۳ براي اين افراد بسيار مفيد است. هم‌چنين آن‌ها بايد از خوردن مواد غذايي شيرين به جز عسل خودداري کنند. مواد تند و ترش تحريک‌پذيري دانش‌آموزان بيش‌فعال را افزايش مي‌دهد بنابراين مصرف اين مواد نيز بايد کاهش يابد. ضمن اين‌که مواد حاوي رنگ مصنوعي براي اين افراد مضر است. پژوهش‌ها نشان مي‌دهد نور مهتابي براي کودکان بيش‌فعال مضر است. بنابراين بهتر است براي حفظ سلامت اين کودکان از مهتابي براي روشنايي منزل استفاده نشود. والدين دانش‌آموز بيش‌فعال، نبايد از داشتن چنين فرزندي نگران باشند و به تنبيه و تحقير اقدام کنند. بلکه با همکاري با مربيان مدرسه و استفاده از توانمندي مشاوران، آگاهي خود را نسبت به اين اختلال افزايش دهند و به روش علمي براي درمان آن اقدام کنند.
بیش‌فعالی در کودکان
مجموعه‌ای از ADHD اختلال بیش‌فعالی یا رفتارهای تکانشی، بیش‌فعالی و پرتحرکی، بی‌توجهی را شامل می‌گردد. اختلال بیش‌فعالی رفتارهای پایه‌دار است که در سن قبل از 7 سالگی در کودک بروز پیدا می‌کند که شامل سه شکل متفاوت است از جمله:
- بی‌توجهی
- رفتارهای تکانشی و پرتحرک
- بی‌توجهی همراه با تکانش
اختلال بیش‌فعالی در کودکان سنین ابتدایی 2 تا 20 درصد شایع است و برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد 3 تا 7 درصد کودکان مدارس ابتدایی با این اختلال مواجه می‌شوند و هم‌چنین 2 تا 9 برابر در پسر بچه‌ها شایع‌تر از دختر بچه‌ها است. عدم توجه به جزيیات، عدم درک نمودن صحبت طرف مقابل، حواس‌پرتی، عدم تکمیل‌نمودن کارها، گم‌کردن وسایل و فراموش‌کاری از مشخصات کودکان بیش‌فعال دسته‌ي اول هستند و تکان‌دادن دست و پاها، تکان‌خوردن، مدام به اشیا اطراف دست‌زدن، از در و دیوار بالارفتن، بی‌قراری، پرحرفی، بروز رفتارهای تکانشی، جواب‌دادن به سؤالات امتحان و معلم در کلاس درس با عجله، عدم تحمل نوبت، قطع‌نمودن حرف دیگران، از جمله ویژگی‌های کودکان بیش‌فعال دسته‌ي دوم می‌باشد. مواردي نيز وجود دارد كه به‌عنوان ملاك‌هاي تشخيصي اختلال کمبود توجه / بيش‌فعالي شمرده مي‌شوند:
*بي‌توجهي
-از توجه كافي به جزييات درمي‌ماند يا فعاليت‌هاي تحصيلي، كار يا ساير فعاليت‌ها را با بي‌دقتي انجام مي‌دهد.
- در حفظ توجه بر روي تكاليف يا فعاليت‌هاي مربوط به بازي‌ها مشكل دارد.
-به نظر مي‌رسد وقتي با او صحبت مي‌شود، گوش نمي‌دهد.
- دستورالعمل‌ها را كامل اجرا نمي‌كند و كار درسي، وظايف و تكاليف محيط كار را تكميل نمي‌كند ( كه دليل آن رفتار مقابله‌اي يا نفهميدن دستورات است).
- در سازمان‌دهي تكاليف و فعاليت‌ها ناتوان است.
- اغلب از تكاليفي كه نيازمند فعاليت ذهني مستمر است اجتناب مي‌كند، نفرت دارد يا در اقدام به آن مردد است مانند كار درسي يا تكاليف خانگي.
- اشياي لازم براي انجام تكاليف و فعاليت‌ها را گم مي‌كند. مثل مداد، كتاب و...
-محرك‌هاي بيروني غالباً حواسش را به آساني پرت مي‌كند.
- در فعاليت‌هاي روزمره، غالباً فراموش‌كار است.
شش مورد از علائم بيش‌فعالي- تكانش‌گري
*بيش‌فعالي
- دست‌ها و پاهايش بي‌قرار است و روي صندلي تكان مي‌خورد.
- در كلاس درس يا جاهاي ديگري كه انتظار مي‌رود شخص نشسته باقي بماند، صندلي را ترك مي‌نمايد.
- در جاهايي كه مناسبتي ندارد مي‌دود يا از در و ديوار بالا مي‌رود. در نوجواني يا بزرگ‌سالي همراه با احساس ذهني بي‌قراري است.
- در اشتغال بي‌سروصدا به فعاليت‌هاي تفريحي و بازي ناتوان است.
-در حال حركت است و به‌نظر مي‌رسد موتوري به حركتش وامي‌دارد.
- زياد حرف مي‌زند.
*تكانش‌گري
1- قبل از اين‌كه سؤال تمام شود با عجله و دست‌پاچگي جواب‌هايي مي‌پراند.
2- در انتظار كشيدن براي نوبت ناتوان است.
3-حرف ديگران را قطع كرده يا مداخله مي‌كند.
درمان اختلال كمبود توجه/ بيش‌فعالي (ADHD):
1- دارو درماني:
درمان دارويي خط اول درمان بيش‌فعالي محسوب مي‌شود. در دارودرماني، داروهاي محرك براي درمان بيش‌ترين استفاده را دارند، زيرا مشخص شده اثربخشي بالايي دارند و عموماً عوارض خفيف قابل تحملي ايجاد مي‌كنند. دو مورد از رايج‌ترين داروهاي مورد استفاده در درمان كودكان، دكستروآمفتامين(كه مورد مصرف كودكان 3 ساله و بالاتر) و ريتالين (كه مورد مصرف كودكان 6 ساله و بالاتر) است. تحقيقات ثابت كرده ريتالين در سه‌چهارم همه‌ي كودكان مبتلا به اين اختلال، بسيار مؤثر بوده است و عوارض جانبي معدودي دارد. ريتالين، دارويي كوتاه‌اثر است كه عموماً در ساعات مدرسه مورد استفاده قرار مي‌گيرد تا كودك مبتلا بتواند در كلاس درس باقي بماند و به تكاليف خود توجه كند. در كودكاني كه داراي سابقه‌ي تيك‌هاي حركتي هستند اين دارو با احتياط مصرف شود. در برخي موارد ممكن است اين دارو باعث تشديد اختلال تيك شود. مطالعه‌اي كه اخيراً انجام شد نشان داد كه حدود 75درصد از كودكان بيش‌فعال تحت درمان با ريتالين در زمينه‌ي توجه در كلاس و در سنجش‌هاي كارايي تحصيلي بهبود قابل ملاحظه‌اي نشان داده‌اند. دكستروآمفتامين و تركيب ملح آمفتامين/ دكستروآمفتامين معمولاً در رديف دوم درمان دارويي محسوب مي‌شوند و هنگامي به‌كار مي‌روند كه ريتالين مؤثر نبوده است.
2- مداخلات رواني اجتماعي:
مصرف دارو به تنهايي غالباً نمي‌تواند نيازهاي جامع درماني كودكان مبتلا به اين اختلال را برآورده سازد و فقط يك جنبه از برنامه‌ي چندوجهي درمان اين اختلال محسوب مي‌گردد. گروه‌هاي مهارت‌هاي اجتماعي، آموزش والدين كودكان دچار بيش‌فعالي و مداخلات رفتاري در مدرسه و خانه، اغلب در درمان اين كودكان مؤثر است. اساس اكثر آموزش‌هاي والدين كمك به ايجاد مداخلات رفتاري قابل استفاده همراه با تقويت مثبت است كه هم رفتارهاي تحصيلي و هم رفتارهاي اجتماعي را هدف قرار مي‌دهد.گروه درماني با هدف اصلاح مهارت‌هاي اجتماعي و افزايش عزت نفس و حس موفقيت در كودكان مبتلايي كه در زمينه‌هاي گروهي به‌خصوص در مدرسه دچار مشكلات كاركردي زيادي هستند مي‌تواند بسيار مفيد باشد.
علل بروز بیش‌فعالی در کودکان:
استعمال سیگار و مشروبات الکلی در دوران بارداری، اختلال شخصیتی والدین، زودرس‌بودن نوزادان، تماس مادر با مواد شیمیایی، در محدودیت قراردادن کودک در مدت طولانی از نظر هیجانی و... می‌توان عنوان کرد. از آن‌جا که کودکان بیش‌فعال پُرجنب‌وجوش بوده طبیعتاً این تحرک به وسیله‌ي والدین و اولیاي مدارس افزایش می‌یابد و هم‌چنین با در نظر گرفتن کم‌توجهی در تحصیل با افت تحصیلی مواجه شده و نمرات پایینی می‌گیرند و در نهایت دچار سرخوردگی شده و در طولانی‌مدت به افسردگی مبتلا می‌شوند. در صورتی‌که کودکان دچار این علائم و اختلال شده باشند بایست به روان‌پزشک مراجعه گردد. از نظر دارویی و غیردارویی مورد درمان قرار گیرد. در کنار درمان دارویی، اولیای مدرسه و والدین کودک نیز باید مشاوره شوند تا چگونگی نحوه‌ي برخورد با این‌گونه کودکان را فرا گیرند و از مقایسه‌ي کودک با سایر کودکان اجتناب کنند. دارودرمانی می‌تواند 70 تا 80درصد این اختلال را بهبود بخشد و سبب افزایش تمرکز کاهش رفتارهای تهاجمی و رشد کودک شود. والدین باید در صدد درمان این اختلال در کودک‌شان برآیند تا عوارض این اختلال در دوران بزرگ‌سالی بروز نکند و هم‌چنین عوارضی بر دوش جامعه وارد ننمایند.
راه‌های برخورد با دانش‌آموزان بیش‌فعال:
- با محرک‌های قوی که جلب توجه بیش‌تری می‌کند به دانش‌آموز آموزش داده شود.
- دانش‌آموز در فواصل تکالیف فعالیت‌های بدنی مانند نرمش و حرکات تقلیدی انجام دهد.
- لحن صدای آموزگار یک‌نواخت نباشد و مرتب لحن صدا عوض شود.
- از چند حس کودک برای آموزش کمک گرفته شود و آموزش‌ها فقط به صورت سخن‌رانی مطالب توسط آموزگار نباشد، بلکه محتوای آموزشی به صورت تجربی و عینی در اختیار دانش‌آموز قرار گیرد.
- با تشویق‌های بیرونی و ایجاد انگیزه‌ي درونی در دانش‌آموز میل و رغبت یادگیری مطالب افزایش یابد.
- جای دانش‌آموز بیش‌فعال در کلاس باید در ردیف جلو و به دور از پنجره قرار گیرد.
- در طول آموزش‌های شفاهی باید ارتباط چشمی و چهره به چهره‌ي مداومی بین دانش‌آموز و آموزگار باشد.
- درس‌ها مختصر، واضح و از ساده به مشکل طراحی شود و در صورت لزوم درس با روشی مثبت و به آرامی تکرار گردد.
- هر دفعه فقط یک مفهوم به دانش‌آموز داده شود و ایجاد انگیزه و تشویق تکرار گردد.
- آخرین نفر برای دادن برگه‌ي امتحانی یا نقاشی یا ... باشد.
تعریف ناسازگاری از نظر روان‌شناسی
ناسازگاری، پدیده‌ای است که به شکلی با انتظارات اعضای یک جامعه یا مجموعه، ناجور باشد و بیشتر افراد و اعضای آن مجموعه آن را نپسندند و ناشایست بدانند. هر جامعه‌ای از اعضای خود انتظار دارد از ارزش‌ها و هنجارها تبعیت کنند. جامعه افرادی را که هماهنگ و هم‌سو با ارزش‌ها و هنجارها باشند سازگار و کسانی که بر خلاف جامعه و هنجارها رفتار کنند ناسازگار و ناهنجار می‌خواند. در اصل کسانی که با هنجارهای جامعه جور هستند به‌هنجار شمرده می‌شوند و آنان که هم‌نوایی ندارند و جور نیستند نابه‌هنجار نام می‌گیرند. (ستوده 1385، ص 36).
ناسازگار کسی است که رفتارهای گوناگون- غیرعادی- غیرطبیعی- دشوار و مزاحم دارد- فردی است انعطاف‌ناپذیر در شرایط گوناگون که نمی‌تواند خود را با اعضای جامعه و خانواده‌اش هماهنگ سازد. رفتار او به شکلی است که از قبول مقررات اجتماعی سر باز می‌زند. توقعات و معتقداتی دارد که موافق با ارزش‌های مورد قبول نیست در مواردی با دیگران دعوا می‌کند آن‌چنان که همه از او گله‌مند می‌شوند.(قائمی 1374، ص 45)
فقدان یعنی کمبود
هر فقدانی نیازمند ناسازگاری‌هایي است زیرا هرکدام مسائل خاص خود را دارند. هر نوع تغییر در زندگی آدمی چه خوشایند و چه ناخوشایند مستلزم نوعی سازگاری مجدد است.
بسیاری از دانشمندان و روان‌شناسان از جمله فروید، علل رفتارهای انحرافی را بر حسب نقص شخصیت فرد کج‌رو توجیح وتبیین می‌کنند و بر این باورند که برخی از گونه‌های شخصیت بیشتر از گونه‌های دیگر گرایش به ارتکاب جرم و تبهکاری دارند. آنان در تعریف دقیق از شخصیت اتفاق نظر دارند. ولی در بحث، بیشتر از هر چیز به تفاوت‌های فردی توجه دارند. بعضی ویژگی‌ها که یک فرد را از افراد دیگر متمایز می‌کنند.
پس شخصیت الگوهای رفتاری و شیوه‌های تفکر معینی است که نحوه‌ي سازگاری شخصی را با محیط تعیین می‌کنند. دورکیم از جمله نظریه‌پردازانی است که به تبیین کج‌رفتاری از دیدگاه جامعه‌شناسی پرداخت. او درباره‌ي انسان و نیازها و آرزوهایش بحث می‌کند و بر این باور است که در شرایط اجتماعی استوار پایدار ، آرزوهای انسان از طریق هنجارها، تنظیم و محدود می‌شود و با از هم پاشیدگی هنجارها(ولذا از بین رفتن کنترل آرزوها) یک وضعیت آرزوی بی‌حد و حصر به وجود می‌آید.
تجزیه و تحلیل علل مشکلات رفتاری
-عوامل مربوط به خود دانش‌آموز (ژنتیک).
- عوامل رفتاری: حساس بودن- زودرنج بودن- نپذیرفتن نظر دوستان کلاس-خودرای بودن- وجود حس انتقام در مقابل کوچک‌ترین حرکت هم‌سالان خود.
- عوامل فیزیکی: داشتن انرژی زیاده از حد بیش‌فعالی که به دلیل اینکه کسی با آن‌ها دوست نمی‌شود و بازی نمی‌کند در بدن‌شان باقی‌مانده و تخلیه نمی‌شود.
- مدرسه را محلی برای تخلیه‌ي فعالیت‌های افراطی می‌دانند نه جایی که باید درس بخوانند و مهارت‌های زندگی را با دوستان‌شان درکنار هم بیاموزند.
راه‌کارهای پیشنهای توسط معلم
-داشتن رفتار محبت‌آمیز با دانش و ارزش قائل شدن برای او و کارهایش.
-تشویق به سوی رفتارهای شایسته و مسئولیت‌دادن به او جهت تقویت اعتماد به نفس.
-نادیده‌گرفتن خطاهای دانش‌آموز و تفسیرکردن این خطاها به نوعی دیگر.
-کمک گرفتن از افراد متخصص استثنایی و مجرب و استفاده از نقطه‌نظرات آن‌ها.
-شوخی‌کردن و جبران کمبود محبت از طرف دانش‌آموزان دیگر.
نتیجه‌گیری و پیشنهادها
-رابطه‌ي عمیق وصمیمی بین دانش‌آموزان و معلم می‌تواند در مهار اختلالات دانش‌آموزان بیش‌فعال جلوگیری کند.
-همکاران گرامی باید به این‌گونه دانش‌آموزان به دید بهتری بنگرند. نه دید یک دانش‌آموزی که مختل‌کننده‌ي امور جاری در کلاس و مزاحم دردسرساز است.
- استفاده از رأی و نظر دیگران و راه‌های رفته‌ي دیگران و استادان قبل از ما و استفاده از نظر رابط‌های استثنایی که مختص تدریس و رفتار با این‌گونه دانش‌آموزان هستند. تعامل بین مدرسه و خانواده گامی است اساسی در جهت حل مشکل کودکان این‌چنینی است.
-مشکلات و نگرانی‌های روحی و روانی دانش‌آموز مانع بزرگی در یادگیری و نوع رفتار ناهنجاری اوست.
-در مقابل چنین دانش‌آموزانی درکلاس درس و محیط مدرسه، اگر معلمانی کم‌تجربه و بدون تخصص وجود داشته باشند، نه تنها به رفع این ناهنجاری وکج‌رفتاری کمک نمی‌کنند بلکه با عکس‌العمل‌های غلط و واکنش‌های نامطلوب دانش‌آموز را از محیط مدرسه فراری کرده و به‌جای تربیت فرزندانی صالح و موفق، سبب گرایش آن‌ها به رفتارهای نامطلوب اجتماعی مانند اعتیاد- سرقت و... می‌شوند.
منابع و مآخذ:
-آموزش تلفیقی پوراندخت شهبازی، مجلات آموزش ابتدایی و اینترنت.
- افروز، غلام‌علی (1373 )، چکیدهای از روان‌شناسی تربیتی (کاربرد)، تهران انتشارات انجمن اولیا و مربیان چاپ دوم.
- اصلاح رفتار كودكان، يودا گلاس، ترجمه‌ي سياوش جمال‌فر.
-الف.كويين و جوديت ام.استرن، ترجمه‌ي دكترحميد علي‌زاده.
- بيش‌فعالي، كمك به كودكان و نوجوانان حواس پرت و بي‌قرار، نوشته‌ي پاتريشيا.
-حیدری، اکرم (1372 )، روان‌شناسی رشد، اختلالات روانی رایج درکودکان، چاپ سوم.
-درمان ناهنجاری‌ها، تهران انتشارات انجمن اولیا و مربیان، چاپ ششم.
-روان‌شناسي تربيتي تحقيق، تدريس، يادگيري، تأليف دكترريچارد پارسونوز، دكتراستفن هينسون، دكترديبورا ساردو براون، ترجمه‌ي دكترحسن اسدزاده، حسين اسكندري.
- ستوده، هدایت‌اله (1358)، آسیب‌شناسی اجتماعی تهران انتشارات آوای نور، چاپ شانزدهم.
-علي‌زاده، حميد، اختلال نارسايي توجه، فزون‌جنبشي، ويژگي‌ها، ارزيابي و درمان.
-قائمی، علی (1374)، خانواده و دشواری‌های رفتاری درکودکان)، تهران انتشارات انجمن اولیا و مربیان، چاپ ششم.
-کریمیان، حسین (1379)، بررسی رفتار در روان‌شناسی تربیتی، چاپ اول، تهران انتشارات مدین.
-معین، محمد (1383)، فرهنگ فارسی تهران انتشارات اميركبير، چاپ بیست و يكم، جلد اول.
- نکویی‌نژاد، شکوه (1372)، رفتارهای به‌هنجار و نابه‌هنجار، چاپ سوم، تهران انتشارات انجمن اولیا.
*معلم پژوهنده‌ي مقام اول کشور در سال 91-92
و دوبار برگزیده‌ي معلم پژوهنده‌ي استانی
کارشناس علوم تجربی، دارای 6 بار مقام اول تا سوم ارسال مقاله‌ي پرسش مهر ریاست‌جمهور